چرا احسان ما را رد نمودي

حسن بن فضل يمنى مى گويد:

مى خواستم به شهر سامرا سفر نمايم که هديه ى از ناحيه مقدسه حضرت (عليه السلام) به دستم رسيد، اين هديه کيسه ى بود که چند سکّه طلا ودو دست لباس در آن بود. وقتى به آن هديه به ظاهر مختصر نگاه کردم ديدم حسّ خود بزرگ بينى در من برانگيخته شد وبا خود گفتم: آيا من، در نزد حضرت (عليه السلام) همين مقدار ارزش دارم!؟ به همين جهت (با بى شرمى) هديه را بازگرداندم.

ولى بلافاصله از اين کارم پشيمان شدم ونامه ى به حضرتش نوشته واز آن ناحيه مقدّسه پوزش طلبيده واز حق تعالى طلب بخشش نمودم.

آنگاه (از شدّت اندوه) گوشه گير وافسرده شدم، با خود عهد کرده وسوگند خوردم که اگر آن کيسه بازگردانده شود چيزى از آن را خرج نکنم، بلکه آن را نگاه خواهم داشت تا به پدرم تحويل دهم که او از من داناتر است.

چندى بعد نامه ى از حضرت حجّت (عليه السلام) خطاب به کسى که اين هديه را برگردانده بود رسيد، در آن نامه مرقوم فرموده بودند: (اين که هديه را پس گرفتى اشتباه نمودى، مگر نمى دانى که ما گاهى نسبت به شيعيان خود اين گونه عمل مى کنيم، وآنها اغلب به عنوان تبرّک چيزى از ما درخواست مى کنند).

ودر آن نامه به من هم خطاب شده بود: (اشتباه کردى که احسان ما را رد نمودى، وچون از خدا طلب بخشايش نمودى همانا خداوند از گناهت گذشت. وچون قصد کرده ى که از آن به عنوان خرج راه استفاده نکنى، به همين جهت، آن را به تو نمى دهيم، امّا از آن دو دست لباس بايد جهت احرام استفاده کنى!)

پس از تشرّف به سامرا به بغداد بازگشتم، در بغداد افسرده ودلتنگ بودم، چون دوست داشتم به حجّ نيز مشرّف شوم با خود گفتم: مى ترسم امسال نتوانم به حج مشرّف شده وبه خانه خود بازگردم. نامه ى در اين خصوص برى حضرت (عليه السلام) نوشتم. به خدمت ابا جعفر محمّد بن عثمان رفتم تا جواب نامه را بگيرم.

حضرت (عليه السلام) مرقوم فرموده بود: (برو به فلان مسجد که در فلان جاست. آنجا مردى نزد تو خواهد آمد وتو را بدانچه نياز دارى مطّلع خواهد ساخت).

به همان مسجد رفتم. به دنبال من، مردى داخل شد، به من نگاه کرد وسلام نمود وخنديد وگفت: (مژده بده! امسال به حج مشرّف مى شوى وصحيح وسالم نزد خانواده ات باز مى گردى. ان شاءالله!)

با خوشحالى نزد (ابن وجناء)، قافله دار رفتم واز او خواستم که به اندازه پولى که به عنوان کرايه به او مى دهم مرکبى در اختيارم بگذارد، امّا او نپذيرفت. چند روز بعد دوباره او را ديدم. (با هيجان) به من گفت: کجايى؟! چند روز است که دنبالت مى گردم! حضرت (عليه السلام) مرا مأمور فرموده اند که محمل ومرکبى به تو کرايه دهم!.

قبل از حرکت به سوى مکّه، نامه ى برى حضرت (عليه السلام) نوشتم واز سه مطلبى که داشتم، يکى را به گمان اين که شايد صورت خوشى نداشته باشد، مطرح نکردم. حضرت (عليه السلام) نه تنها پاسخ دو موضع مندرج در نامه را مرقوم فرموده بودند، بلکه در مورد مطلب سوّم فرمودند: (عطر خواسته بودى!) مقدارى هم عطر در خرقه ى سفيد نهاده وعنايت فرموده بودند.

من آن را در محمل خود روى شتر نهاده بودم. در منزل (عُسفان) شترم رم کرد ومحمل افتاد وتمام اثاثيه ام پراکنده شد. همه را جمع کردم امّا کيسه ى که عطر ولباس را در آن نهاده بودم، گم شد، وهر چه دنبالش گشتم پيدا نشد.

يکى از همراهانمان گفت: دنبال چه هستى؟

گفتم: کيسه ى که همراهم بود.

گفت: چه در آن نهاده بودى؟

گفتم: خرج راهم را.

گفت: من يکى را ديدم که آن را برداشت.

از همه پرسيدم، امّا اظهار بى اطلاعى کردند، از پيدا کردن آن مأيوس شدم. وقتى به مکّه رسيدم وبارها را پياده کرده وگشودم، اولين چيزى که به چشمم خورد آن کيسه بود، در حالى که آن را داخل بار نگذاشته بودم وبيرون محمل بوده، ووقتى محمل افتاد تمام اجناسم پراکنده شده بودند!(11)

پاورقی

(11) کمال الدين، ج 2، ص 490 و491، ذکر التوقيعات، بحار الانوار، ج 51، ص 328 و329.