مرحوم علامه مجلسي ، نه تنها در سرزمين فرهنگ پرور ايران ، بلکه در ساير بلاد اسلامي به علت خدمات ارزنده و کثرت آثار مفيد فارسي و عربي در گسترش و شناخت طريقت جعفري ، مورد توجه قرار گرفته است
از امتيازات دوران صفوي ، بويژه عهد شاه سليمان صفوي ، وجود و درخشش اين عالم رباني است که از طرف شاه سليمان ، انجام احکام شرعي و فقهي مسلمين در پايتخت صفوي اصفهان بعهده وي گذارده شد .
علامه مجلسي را به کثرت آثار فارسي و عربي در موضوعات مختلف فقهي و شرعي و ديني ستوده اند. [1] به وقول عبدالعزيز ناصبي دهلوي ، اگر دين شيعه را دين مجلسي نامند بجا و با موقع خواهد بود که رونق آن دين از مجلسي شده است.[2]
يکي از آثار بسيار ارزشمند علامه مجلسي ، کتاب « مشکوة الانوار » اوست . اين اثر يکبار در تهران و بار ديگر در سال 1311 هـ. ق چاپ سنگي وزيري ، بدون صفحه و شماره ، در بمبئي و بار ديگر در تبريز به سال 1308 ق چاپ سنگي شده است .
پس از بررسي در فهرست کتابخانه مرکزي دانشگاه تهران و فهرست کتابخانه مجلس شوراي ملي سابق و منابع ديگر از نسخه خطي مشکوة الانوار که در سال 1251 ق ، به خط نستعليق و شکسته نستعليق آميخته ، به وسيله حاج ملک حسين اردکاني صدر ، کتابت شده‌است اثري يافت نشد .
اينجانب ، ضمن سفري که به اردکان يزد داشتم ، در کتابخانه خانوادگي و شخصي آقاي طباطبايي اردکاني به اين نسخه خطي بر خورد کردم و اين اثر را مورد بررسي قرار دادم . با اين گمان که شايد اين اثر خطي براي صاحبان فضل و دانش مفيد واقع شود ، با عنايت به اينکه در چاپهاي مشکوة النوار چاپ تهران ، تبريز و بمبئي از اين نسخه خطي نامي برده نشده و حتي استفاده نشده است ، معرفي آن را لازم ديدم .
اين نسخه همانطوري که گفته شد در سال 1251 هـ . ق بوسيله حاج ملک حسين اردکاني صدر ، استنساخ شده است و حدود 500 تا 550 صفحه دارد .
عناوين اين نسخه خطي ( مثل تنوير اول ، تنوير دوم و ... و هر تنويري شامل چندين نجم مي باشد) و نام سوره هاي قرآن همگي به قلم سرخ نوشته شده است .
پس از درود بر پيامبر اکرم ( ص ) و خاندان نبوت و علي بن‌ابيطالب ( عليهم‌السلام ) مي خوانيم : « اما بعد چنين گويد فقير خاک روي بي مقدار ، محمد باقر بن تقي حشر‌هماالله مع الائمه الابرار که چون بدلالات چنين معلوم کرد که نماز و تلاوت قرآن و دعا از اعظم عبادات بدنيه‌اند ، چون شرايط و آداب و اسرار نماز در رساله ترجمة الصلوة بيان شده ، چنين بخواطر فاتر رسيد که رساله اي در بيان فضيلت قرآن مجيد و فضائل سوره کريمه ... شرائط و آداب تلاوت و فضيلت دعا و شرايط و آداب وظائف قبله و بعضي از اسرار دين و ذکر فضيلت بعضي از اذکار ضروريه و ادعيه و تعقبات مختصره که باسانيد معتبره منقول گرديده نوشته شود و بحمدالله بمساعدت تأييدات رباني و تقويت توفيقات سبحان با تمام رسيد . و مسمّي گرديد به مشکوة الانوار: تنوير اول [ به خط سرخ ] در بيان فضليت قرآن و حامل آن و بعضي فضائل آيات و سوره و اين مشتملست بر چند کوکب :
کوکب اول ، در فضيلت قرآن است ... الي آخر»
مجلسي در اين اثر ابتدا سوره الزمر را مورد توجه قرار داده و مي گويد : از حضرت صادق ( ع ) منقول است که هر که زمر را بخواند حق تعالي شرف دنيا و آخرت به او کرامت فرمايد و او را عزيز گرداند .
در کوکب دوم و سوم ، به بيان سوره المؤمن ، سوره الزخرف ، سوره الدخان و ... پرداخته است .
کوکب چهارم ، در بيان آداب خواندن قرآن است .
کوکب پنجم ، در کيفيت ختم قرآن است .
کوکب ششم در ثواب تعليم و تعلم و حفظ قرآن است به سند معتبر .
کوکب هفتم ، در ثواب قرائت قرآن است.
کوکب هشتم ، در بيان فضيلت تلاوت قرآن و نگاه داشتن قرآن است .
کوکب نهم ، در بيان فضيلت و فضائل و فوائد بعضي از آيات و سوره هاي کريمه قرآني است . تنوير دوم : در بيان فضيلت دعا و شرايط و آداب آنست و اين مشتمل است بر چند نجم .
نجم اول ، در بيان فضيلت دعاست .
نجم دوم ، در توضيح مجملي از شرايط و آداب دعاست .
نجم سوم ، در بيان علل مستجاب شدن بعضي از دعاهاست .
نجم چهارم ، علت مستجاب نشدن برخي دعاها را شرح و بسط مي دهد .
تنوير سوم ، در ذکر بعضي از اذکار و دعوات و تعقيباتي است که باسانيد معتبره منقول است و مشتمل بر چند باب و فصل است .
در انتهاي اين کتاب ، ديگر نمازها و دعاها و اعمال بسيار است .
کاتب اين نسخه ، در انتهاي آن چنين مي نويسد : تمت الکتاب بعون الملک الوهاب علي يدالحقير سراپا تقصير حاجي ملک حسين اردکاني صدر الي 17 شهر محرم الحرام 1251 هـ . ق
( بديع الله دبيري نژاد )
پی نوشت:
[1] . بيش از 590 رساله و کتاب در احکام و اصول فقه و دين و تفسير به فارسي و عربي را از مجلسي دانسته اند .
[2] . ريحانة الادب ، ج3 .
