نظر علامه مجلسی درباره شفاعت و اقسام آن

مجلسی رضوان الله علیه در «بحار» گفته است: نَوَوی در «شرح صحیح مسلم » آورده است که قاضی عَیاض گفته است مذهب اهل سنت بر جواز شفاعت است عقلاً، و بر وجوب و لزوم آن شَرعاً و سَمعاً؛ طبق آیات صریحه، و خبر راستین. و از آثار و اخباری که مجموعاً به حد تواتر رسیده است، صحت شفاعت در آخرت، برای گناهکاران مؤمنین به دست می آید. و سلف صالح و کسانی که پس از آنها آمده اند از اهل سنت بر مسأله شفاعت اجماع دارند.

اما خوارج و بعضی از معتزله شفاعت را قبول ندارند و در این اعتقاد به مذهب خود در مخلد بودن گناهکاران در آتش تمسک نموده اند؛ و از جمله استدلال کرده اند به این آیه: فَمَا تَنفَعُهُمْ شَفَـ'عَةُ الشـ'فِعِینَ؛ پس شفاعت شفیعان سودشان نبخشد» (مدثر/48) و امثال این آیه؛ و این آیات درباره کفار است. و اما تأویلی که در آیات شفاعت بدین گونه نموده اند که راجع به زیادی درجات و مقامات است نیز صحیح نیست، و الفاظ جملات در کتاب و سنت در بطلان این طرز تفکر صراحت دارد، و صریح است در اخراج کسانی که آتش برای آنها حتمی است؛ لیکن شفاعت پنج قسم است:

''اول: '' آن مختص است به رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم: و آن عبارت است از دور کردن اهوال موقف قیامت، و تعجیل دادن در حساب.
''دوم :'' در داخل کردن گروهی را بدون حساب در بهشت، و این نیز درباره رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم وارد است.
''سوم :'' شفاعت درباره کسانی که آتش بر آنها واجب شده است؛ و درباره این افراد، رسول الله و هر کس دیگر را که خداوند بخواهد شفاعت می کنند.
''چهارم :'' درباره مؤمنینی که داخل در آتش شده اند؛ و درباره آنان نیز احادیثی وارد شده است، که به شفاعت رسول الله صلی الله علیه وآله وسلم و فرشتگان و برادران مؤمنشان خارج می شوند. و پس از آن هر کسی که گوینده لا إلَهَ إلا اللَهُ است خداوند او را خارج میکند، و همانطور که در حدیث آمده است، در آتش باقی نمی مانند مگر کافران.
''پنجم :'' شفاعت برای ازدیاد درجات مردم بهشتی؛ و این گونه از شفاعت را معتزله انکار ندارند، و نیز اولین مرحله شفاعت، که شفاعت در حشر و اهوال موقف است، را قبول دارند (بحارالانوار طبع حروفی ج8 ص62 و 63).