بقعه میرزا رفیعا
حاج سيد محمد طباطبائی نائينی فرزند سيد حيدر معروف به حاج ميرزا رفيعا از اجله اساتيد و حکمای معروف اصفهان در قرن یازدهم هجری بود.
نسب
نسب او از طرف پدر به امام حسن علیه السلام و از طرف مادر به امام حسین علیه السلام می رسید.
میرزا ابوالحسن جلوه، حکیم معروف نیمه اول قرن چهاردهم، در شرح حال خود از میرزا رفیعا، جد خود، چنین نقل می کند: این خاندان از قدیم الایام، اکثرا از اهل علم بودند، چنانچه صاحب وسایل الشیعه (شیخ حر عاملی) جد اعلای مرا که میرزا رفیع الدین معروف به نایینی است از اساتید اجازه خود شمرده است.
پدر سید محمد، به نام سید حیدر، از زهاد و اهل تقوای قرن دهم هجری و مرقد شریفش از زیارت گاه های شهر نایین می باشد.
سید محمد، ادبیات فارسی، عربی و مقدمات علوم دینی را نزد پدرش فرا گرفته است.
جایگاه علمی
او از شاگردان شيخ بهائی و ملا عبد الله شوشتری است که با محقق خوانساری معاصر و اغلب او را در رديف محقق شمرده اند. وی در علوم عقلی و نقلی به درجه کمال رسيد و رشته مطالعاتش در تحقيقات فلسفی و حکمت افزون بود و تاريخ العلماء او را به عنوان حکيمی الهی می شناسد زيرا در فلسفه و حکمت و کلام و منطق ید طولائی داشت.
در برخى منابع آمده كه ايشان در مسائل فقهى صاحب نظر و نكته سنج بوده است. به عنوان نمونه، وى قائل به وجوب تخييرى نماز جمعه بوده است و ميرزا على رضا تجلى در رديه خود بر رساله محقق سبزوارى نا او را جزو فقهايى مى آورد كه بر اين عقيده بوده اند.
* اساتید
از اساتید به نامی که، میرزا رفیعا، نزد آنان تلمذ نموده است می توان به بزرگانی چون شیخ بهایی، ملاعبدالله شوشتری، میر ابوالقاسم فندرسکی، ملاخلیل قزوینی و سید محمد باقر داماد استرآبادی، اشاره کرد.
* سخن بزرگان درباره میرزا رفیعا نایینی
«شیخ حر عاملی»
مولانا میرزا رفیع الدین محمد نایینی، فاضل، عالم بزرگوار، دارای جلالت شأن، حکیم، متلکم ماهر، که دارای تالیفاتی از جمله شرح اصول کافی است، از معاصرین ما است که به واسطه علامه محمد باقر مجلسی، از وی روایت می نماییم.
«علامه مجلسی»
علامه مجلسی نیز از وی با تعبیراتی چون سید الحکما المتالهین و قدوة الحکما المتالهین و سید سند، میرزا رفیع الدین محمدبن امیر حیدر حسینی طباطبایی نایینی یاد می کند.
«حاج محمد اردبیلی»
رفیع الدین نایینی، یگانه عصر، پیشوای محققین، سید حکمای متالهین، برهان بزرگان متکلمین است او اخبار را از افضل اکمل پرهیزگار پاک سرشت، مولانا عبدالله شوشتری فرا گرفت و دارای مصنفاتی نیکوست.
* شاگردان
از جمله شاگردان میرزای نایینی، بزرگانی مانند، علامه محمد باقر مجلسی، شیخ حر عاملی، ملا رفیعای گلیانی، میر محمد صالح خاتون آبادی، میر عبدالحسین خاتون آبادی، امیر محمد معصوم تبریزی قزوینی و سید نعمت الله جزایری، بوده اند.
با ظهور دولت صفویه و رسمی شدن مذهب تشیع، علمای شیعه تلاش وافری انجام دادند تا بتوانند برای رفع نیاز فرهنگی، کلامی و اعتقادی جامعه نگارش آثار عربی اسلامی را به فارسی درآورند و در این راستا مرحوم میرزا رفعیا نایینی نقش مهمی در تدوین، بسط و گسترش معارف اهل بیت(ع) داشته است.
آثار میرزا رفیعا نایینی، در سه بخش رساله، شرح و حاشیه تعلیقه تقسیم می شوند که مهم ترین آنان «شجره الهیه و ثمره آن» می باشد.
این رساله، حاوی مباحث فلسفی، کلامی در مسایل اعتقادی شیعه با استناد به قرآن و حدیث نگاشته شده است ایشان هدف خود از نوشتن این رساله را، استفاده متدینین از بیان منظم مسایل و رسیدن آنان به معرفة الله بیان می کنند، شیخ آقا بزرگ تهرانی نسخه خطی این رساله را در کربلا و نجف دیده است و در کتاب الذریعه آن را معرفی نموده است.
آثار
حواشی و تعليقات بر شرح اشارات
شرح اصول کافی
شرح صحيفه کامله
شجره الهيه (در اصول عقاید به فارسی)
ثمره شجره الهيه (ملخصى است از شجره الهيه و در واقع تكميل كننده مباحث آن)
رساله شرح حديث حدوث الاسماء
حاشيه بر شرح على الارشاد، از محقق فقيه، ملا احمد بن محمد اردبيلى(مقدس اردبيلى)
حاشيه بر مختلف علامه؛
حاشيه بر مدارك الاحكام؛
حاشيه بر شرح حكمة العين ميرك بخارى؛
حاشيه بر شرح اشارات خواجه نصيرالدين طوسى؛
حاشيه بر شرح مختصر الاصول حاجبى؛
رساله اى در اقسام تشكيك و حقيقت؛
رساله اى در شبهه استلزام؛
حاشيه بر شرح حكمة العين شريف جرجانى؛
اجوية المسائل در خصوص عبادات كه به فارسى نوشته شده است؛
حاشيه بر قواعد علامه حلى
شرح مختصر علامه حلی
وی در شعر نیز استاد بود از اشعار اوست :
این قوم که بر خود نگرانند همه از دیده خویشتن نهانند همه
عالم بحر است و خلق عالم همه موج بیهوده به هر طرف روانند همه
وفات
در مورد تاریخ وفات میرزا رفیعا نایینی اقوال متعددی ذکر شده است و در برخی کتب تراجم، تاریخ دقیق رحلت او را در سال 1082 در سن 85 سالگی ذکر کرده اند: زیرا بر لوح مزارش این مطلب نوشته شده است که «به تاریخ فوتش خردمند گفت «مقام رفیع مقام رفیع». با احتساب حروف ابجد، سال 1082 می باشد.
میرزا رفیعا در سال 1082 هجری قمری درگذشت و در مزار تخت فولاد در تکیه ای به نام خود ایشان میرزا رفیعا نائینی به خاک سپرده شد.
تكيه ميرزا رفيعا
این بقعه زیبا متعلق به دوره صفویه است که به دستور شاه سلیمان صفوی بر مزار فیلسوف بزرگ آن دوره ،میرزا رفیع الدین نائینی متوفی ۱۰۸۲ هجری قمری بنا گردید. این تکیه اکنون در اراضی فرود گاه دانشکـد ه پرواز سپاه پاسداران واقـع شده است. در نزدیکی قبر این عالم بزرگوار، قبور علمای برجسته دیگری نیز بوده است که در زمان ایجاد فرودگاه از بین رفته است. میرزا رفیعا یکی از بزرگترین فلاسفـه و علـمای عصر صفـویه می باشد و شاگـردان برجسته ای همچون علامـه مجـلسی ،شیخ حـرِّّ عاملی و سیـد نعمت الله جزایری را تربیت کرده است. علامـه مجلـسی د ر کتابـهایش از وی با احتـرام یـاد می کـند و با عنـوان «سید الحکماء و المتالهین»وی را می ستاید.
نمایش فیلم [1]
