مطالعه کتاب [1]
مؤلف
محمد تقى بن مقصود على اصفهانى مشهور به مجلسى اول پدر علامه مجلسى و از علماى بزرگ شيعه در قرن يازدهم هجرى و متوفاى سال 1070 هجرى قمرى.
شيوه نگارش
اين كتاب به زبان فارسى، در شرح و ترجمه كتاب من لا يحضره الفقيه شيخ صدوق مى‌باشد. مؤلف در اين كتاب از پرداختن به اصطلاحات و مباحث پيچيده علمى خوددارى كرده و به شرح فارسى و گاهى توضيحات كوتاه سندى و يا جواب برخى شبهات اكتفاء نموده است.
ارزش و اعتبار كتاب
ارزش و اعتبار اين كتاب همچون مؤلف بزرگوار آن از درجه بالايى برخوردار است. اين كتاب علاوه بر آنكه فارسى قرن يازدهم هجرى را به تصوير مى‌كشد، شامل نظرات علمى مؤلف در شرح روايات اهل بيت عليهم السلام نيز مى‌باشد.
انگيزه نگارش
مؤلف در مقدمه كتاب مى‌گويد: بعد از نگارش كتاب روضة المتقين في شرح من لا يحضره الفقيه، به زبان عربى در شرح كتاب من لا يحضره الفقيه شيخ صدوق ره، از كتب اربعه شيعه كه يكى از منابع مهم روايى شيعه به شمار مى‌آيد. شاه عباس صفوى از ايشان درخواست مى‌نمايند تا فارسى آنرا نيز به رشته تحرير درآورند و ايشان نيز پذيرفته و اين كتاب صاحبقرانى المشتهر بشرح الفقيه يا اللوامع القدسيه را به نگارش در مى‌آورند.
مباحث كتاب
اين كتاب در هشت جلد مى‌باشد، و شامل ابواب طهارت، صلات، زكات، صوم و حج مى‌باشد. در آغاز مقدمه‌اى آمده كه در آن ترجمه مختصرى از شرح حال مؤلف، شرح واقعه مشرف شدن مؤلف خدمت حضرات خمسه النجباء و حضرت سيد السجاد سلام الله عليهم اجمعين در عالم رؤيا، دوازده فايده در مراتب علم و دانش و فضايل علما و وجوب طلب علم آمده است.
معرفى كتاب
آقا بزرگ تهرانى مؤلف كتاب ارزشمند الذريعة الى تصانيف الشيعه ج 18 ص 368 درباره اين كتاب مى‌فرمايد:« لوامع صاحبقرانى و هو اللوامع القدسية الآتي، سمي به لأنه كتبه للشاه عباس الملقب به( صاحبقران). اللوامع القدسية للمجلس الأول، شرح لمن لا يحضره الفقيه، فارسي، خرج منه الطهارة و الصلاة و الزكاة و الحج و الزيارات إلى آخر أبواب الحقوق و فروض الجوارح، في ثلاث مجلدات، فرغ منها في 1066 و بها يتم نصف الفقيه، ثم كتب الربع الثالث من الفقيه من كتاب القضاء إلى آخر الكبائر. و هو المولى محمد تقي بن مقصود علي أصفهاني( 1003- 1070) كتبه للشاه عباس الموسوي الصفوي، بعد عرضه الشرح العربي عليه، و استدعائه الشرح الفارسي و شرحه العربي يسمى بروضة المتقين».
كتاب لوامع صاحبقرانى همان كتاب لوامع قدسيه است. آنرا به اين نام ناميدند زيرا مؤلف آن را به درخواست شاه عباس صفوى ملقب به صاحبقران نگاشته است. كتاب لوامع قدسيه نوشته مجلسى اول شرح كتاب من لا يحضره الفقيه شيخ صدوق مى‌باشد. اين كتاب به زبان فارسى مى‌باشد. كتاب طهارت، صلات، زكات، حج و زيارات تا آخر ابواب حقوقى و فروض جوارح در سه جلد آمده كه تاريخ پايان نگارش آن سال 1066 هجرى قمرى مى‌باشد. كه نصف كتاب من لا يحضر مى‌باشد.
سپس ربع سوم كتاب من لا يحضر را از كتاب قضاء تا آخر كبائر نوشتند. مؤلف مولى محمد تقى فرزند مقصود على اصفهانى متولد 1003 و متوفاى 1070 هجرى قمرى مى‌باشد. وى اين كتاب را به درخواست شاه عباس موسوى صفوى نگاشته‌اند.
بعد از آنكه شرح عربى من لا يحضر به نام روضة المتقين را به ايشان عرضه داشتند و ايشان درخواست نگارش شرح فارسى را نيز علاوه بر آن نمودند.
تاريخ نگارش
مؤلف در پايان كتاب الحج تاريخ اتمام نگارش اين كتاب را اين گونه بيان مى‌فرمايد:« نمقه أحوج المربوبين إلى رحمة ربه الغني محمد تقي بن مجلسي عفي عنهما بالنبي و الوصي في شهر شوال سنة ست و ستين بعد الألف من الهجرة المقدسة صلوات الله على مهاجرها و آله المعصومين».
يعنى اين كتاب را محتاج‌ترين بندگان به رحمت پروردگار بى‌نياز، محمد تقى فرزند مجلسى كه اميدوارم خداوند متعال به حق پيامبر( ص) و وصى آنحضرت، مؤلف و پدرش را مورد مغفرت خود قرار دهد به نگارش درآورد. در ماه شوال سال 1066 بعد از هجرت مقدس پيامبر كه خداوند بر مهاجر آن و اهل بيت معصومش درود فرستد.
نسخه حاضر
نسخه‌اى كه در اين برنامه از آن استفاده شده، ناشر آن مؤسسه اسماعيليان، تاريخ نشر 1414 هجرى قمرى، در هشت جلد، در قطع وزيرى، به زبان فارسى و در شهر مقدس قم به چاپ رسيده است.
