اخبار و آثار خاندان پیغمبر صلى الله علیه و آله از هر علم و فن دیگر جامع تر و كاملتر است ، لذا براى تأمین این منظور در شرق و غرب به جستجوى آن كوشیدم و نزد هر كس گمان بردم حدیثى است براى به دست آوردن آن اصرار ورزیدم.
مرحوم علامه مجلسى علیه الرحمه گفته است :
در ایام جوانى سخت علاقه داشتم به فراگرفتن انواع علوم و مى خواستم از همه فنون بهره اى داشته باشم به فضل خداوند سبحان موفق شدم و اطلاع بر آن علوم یافتم تا آنكه دامنم از علوم گوناگون پر شد.
از هر چشمه جرعه اى گوارا نوشیدم و از هر خوانى و خرمنى لقمه اى لذیذ برداشتم ، در این میان به نتیجه دانشها نگران شدم و مطالعه كردم .
اندیشیدم در آنچه براى روز رستاخیز سودمند است و وسیله رشد و هدایت انسان است ، به لطف پروردگارم و الهام خداوندم به این نتیجه رسیدم ، كه اگر علم و دانش از منبع زلالى نجوشد، عطش انسان را بر طرف نمى سازد و چاره اى نیست جز آنكه از منابع وحى الهام گرفته شود همچنانكه حكمت وقتى از رهبران دین كه عقلاى بشریتند گرفته نشود گوارا نیست ، تمام علوم را در كتاب خداى عزیز كه به هیچ وجه و هیچگاه باطلى به آن راه ندارد و در اخبار اهل بیت عصمت و طهارت كه خزینه علم و مخزون و ترجمان وحى مكنون خداوند یافتم و باور كردم كه عقول بندگان براى استنباط و درك معانى بلند قرآن كفایت نمى كند و جز پیغمبر و ائمه دین كه خداوند آنها را برگزیده و پیك وحى الهى در خانه آنان فرود آمده كسى به آن احاطه كامل پیدا نمى كند.
لذا یكباره ترك گفتم آنچه را كه زمانى در راه آموختنش عمر صرف كردم ، با اینكه آن علوم در زمان من رایج و مشتریهایش فراوان بودند، به علمى روى آوردم كه در سراى دیگر مرا نفع بخشد با اینكه در این عصر بازار آن كساد و مشترى بسیار كم است ، از میان همه علوم جستجوى و فحص از اخبار آل محمد صلى الله علیه و آله را براى كار و پیشرفت خود برگزیدم ، در دقت آنها را از نظر گذراندم ، به جان خودم سوگند اخبار و آثار خاندان پیغمبر اكرم را كشتى نجاتى یافتم كه پر است از خوشبختیها و نیك فرجامیها...
به هیچ حكمتى برنخوردم جز آنكه گزیده آن را در گفتار و اخبار ائمه دین دیدم و به حقیقتى دست نیافتم مگر اینكه اصل آن را در آنجا یافتم بعد از مطالعه و تحقیق كتب متدواله و مشهور و احاطه بر آنها به تتبع در اصول معتبره گمنام پرداختم همان اصول و كتابهایى كه در اعصار گذشته به واسطه سلطه پادشاهان مخالف شیعه و پیشوایان گمراه و یا به علت رواج علوم باطله در میان نادانهاى مدعیان فضل و كمال ... و در تطاول ایام فراموش گشته بودند...
زیرا اخبار و آثار خاندان پیغمبر صلى الله علیه و آله از هر علم و فن دیگر جامع تر و كاملتر است ، لذا براى تاءمین این منظور در شرق و غرب به جستجوى آن كوشیدم و نزد هر كس گمان بردم حدیثى است براى به دست آوردن آن اصرار ورزیدم ... چون در آنها دقت نمودم دیدم مشتمل بر فوائد زیادى است ...
(تا اینكه مى فرماید):
آن را بحار الانوار و جامع گوهرهاى اخبار ائمه اطهار نامیدم
از خداوند سبحان امیدوارش دارد كه این كتاب تا موقع قیام قیام قائم آل محمد صلى الله علیه و آله باقى داشته و آن را مرجع دانشمندان و مصدر دانشجویان علوم ائمه دین قرار دهد و على رغم دماغ ملحدان پست و فرومایه پاینده بدارد... (1)
مرحوم سید نعمت الله جزائرى گفته است :
چون علامه مجلسى (ره ) خواست بحار الانوار را تاءلیف كند در جستجوى كتب قدیمه سعى و كوشش زیاد مى كرد، وقتى خبردار شد كه كتاب مدینه المعاجز شیخ صدوق در بعض بلاد یمن یافت مى شود و این خبر به سلطان زمان او رسید امیرى از اركان دولت خود را به سوى پادشاه یمن با هدایا و تحف بسیار براى خصوص تحصیل این كتاب فرستاد.
و سلطان آن وقت وقف كرده بود بعض املاك خاصه خود را بر كتاب بحارالانوار كه از غله آن استنساخ بحار كنند و وقف بر طلبه علوم كنند. (2)
پی نوشتها :
1-بحار الانوار چاپ جدید جلد 1 صفحه 2 الى 6 و مقدمه بحار چاپ كمپانى نقل از كارنامه مجلسى نوشته عطائى خراسانى با تلخیص .
2-فوائد الرضویه ، ص 257.
