مطالعه کتاب [1]
جَلاءُ ألعُيون کتابی فارسی نوشته علامه محمد باقر مجلسی متوفای ۱۱۱۰ق درباره تاريخ زندگانی چهارده معصوم(ع) است. این کتاب در چهارده باب نگاشته شده که هر باب شامل فصول متعددی است. جلاء العیون با توجه به نگرش مؤلف آن کتابی اعتقادی - کلامی نیز قلمداد می گردد.
محمد باقر بن محمد تقی بن المقصود علی المجلسی معروف به علامه مجلسی یا مجلسی دوم است. وی از فقهای بنام، محدثان مشهور و صاحب منصبان با نفوذ شیعهدر عصر صفویه و صاحب کتاب جامع حدیثی بحارالانوار است.
علامه مجلسی آنچه در اين اثر مى آورد مصائب آن حضرات و ثواب گريه و تأكيد بر بخش تاريخ شهادت آنان است. از اين خود علامه ذکر می کند که: چون اشک ريختن در مصائب پيشوايان دين، موجب جلاى ديده هاى ظاهر و باطن مؤمنين مى گردد، آن را «جلاء العيون» ناميدم.[۱]
وى همچنين در مقدمه مى گويد: در بحارالأنوار به تفصيل به زندگانى چهارده معصوم پرداخته و در حياة القلوب نيز به اختصار مطالبى آورده است؛ اما چون كتاب اول براى عموم مفيد نيست و كتاب دوم هم دسترس نبود با وجود اشتغالات فراوان به اثرى جديد در تاريخ چهارده معصوم دست زده كه به زبان فارسى و منحصر در بيان ولادت و شهادت پيامبر و ائمه (ع) باشد. از اين رو ابواب چهارده گانه اين اثر - جز باب امام حسين (ع) كه مشتمل بر ۲۳ فصل است - مشتمل بر دو تا چند فصل در ولادت، شهادت و بيان ستم هايى است كه بر هر امام رفته است.[۲]
مجلسى منابع خود را با حذف سلسله اسناد آورده و محقق كتاب آنها را از استخراج كرده و در پاورقى ثبت نموده است. وى در مقدمه تأكيد كرده كه تفاوت اين اثر با ديگر آثارى كه در تاريخ ائمه نوشته شده آن است كه تنها از احاديث معتبر و كتب امامیه نقل مى كند.[۳]
این باب مشتمل بر ۶ فصل است:
فصل اول: نام و نسب حضرت رسول (ص)
فصل دوم: ابتدای نور رسول خدا (ص)
فصل سوم: ولادت با سعادت آن حضرت
فصل چهارم: وصایای حضرت رسول (ص)
فصل پنجم: وفات حضرت رسول (ص)
فصل ششم: غرائب بعد از دفن آن حضرت
شامل ۸ فصل است:
فصل اول: ولادت حضرت فاطمه (س)
فصل دوم: فضائل حضرت فاطمه (س)
فصل سوم: فضائل و مناقب و معجزات فاطمه (س)
فصل چهارم: در سیره و مکارم اخلاق فاطمه (س)
فصل پنجم: در تزویج امیر المومنین (ع) و زهرا (س)
فصل ششم: در معاشرت امیر المومنین (ع) و فاطمه (س)
فصل هفتم: در شهادت و ستم هائی که به فاطمه (س) شد
فصل هشتم: در تظلم حضرت فاطمه (س)
این فصل شامل ۵ فصل است:
فصل اول: در ولادت حضرت علی (ع)
فصل دوم: در خبر دادن شهادت امیر المومنین (ع)
فصل سوم: در کیفیت شهادت حضرت حضرت امیر المومنین (ع)
فصل چهارم: در کیفیت کفن و دفن و غسل امیر المومنین (ع)
فصل پنجم: در احوال قاتل امیر المومنین (ع)
این فصل شامل ۶ فصل است:
فصل اول: ولادت و اسم و لقب آن حضرت
فصل دوم: فضایل آن حضرت
فصل سوم: در مکارم اخلاق آن حضرت
فصل چهارم: در معجزات آن حضرت
فصل پنجم: در احوالات بعد از شهادت امام حسن (ع) و علت صلح امام
فصل ششم: در کیفیت شهادت
این فصل شامل ۲۳ فصل است و برخی از آن ها عبارتند از:
فصل اول: در ولادت آن حضرت
فصل دوم: در فضایل و مناقب آن حضرت
فصل سوم: در مکارم اخلاق آن حضرت
فصل چهارم: در نص خلافت و امامت و معجزات سید الشهدا (ع)
فصل پنجم: بیان ثواب گریستن بر مصائب حضرت سید الشهدا (ع)
فصل ششم: ذکر مصائب امام حسین (ع)
فصل هفتم: وقایع بعد از شهادت و …
شامل ۳ فصل است:
فصل اول: ولادت و شهادت امام زین العابدین (ع)
فصل دوم: شداید و احزانی که به آن حضرت وارد شد
فصل سوم: جوری که بر شیعیان آن حضرت وارد شد
این باب شامل ۲ فصل است:
فصل اول: احوالات امام محمد باقر (ع)
فصل دوم: اتفاقات میان آن حضرت و مخالفان
این باب شامل ۴ فصل است:
فصل اول: احوالات امام جعفر صادق (ع)
فصل دوم: جوریکه از جابران آن حضرت وارد شد
فصل سوم: تاریخ شهادت آن بزرگوار
فصل چهارم: ستم هایی که در زمان آن حضرت به شیعیان واقع شد
این باب شامل ۳ فصل است:
فصل اول: احوالات امام موسی کاظم (ع)
فصل دوم: تاریخ شهادت آن حضرت
فصل سوم: ستم هایی که در زمان آن حضرت بر خویشان و شیعیان واقع شد
این باب شامل ۲ فصل است:
فصل اول: احوالات حضرت رضا (ع)
فصل دوم: خبر دادن اجدادشان شهادت آن بزرگوار را
این باب شامل ۲ فصل است:
فصل اول: احوالات امام محمد تقی (ع)
فصل دوم: شهادت و بعضی احوال آن حضرت
ابن باب شامل یک فصل است:
احوالات امام علی النقی (ع)
این باب شامل ۲ فصل است:
فصل اول: احوالات امام حسن عسگری (ع)
فصل دوم: تاریخ شهادت آن حضرت
جلاء العیون، به زبان اردو ترجمه شده است که نام آن «الدمع الهتون» میباشد و ترجمه دیگری نیز به زبان اردو توسط سید محمدباقر هندی صورت گرفته است.[۴] این کتاب به عربی توسط سید عبدالله شبر نیز ترجمه شده که نامش «منتخب جلاء العیون» است.[۵]
کتاب «مختصر جلاء العیون» توسط آغا علی اکبر خواهرزاده علامه مجلسی در تلخیص جلاء العیون است.[۶]
این کتاب، در ایران دارای چاپ های متعددی است و در نجف و هند نیز تجدید چاپ شده است.
پی نوشت:
منابع
Links:
[1] http://lib.ahlolbait.com/book/read/28852/%D8%AC%D9%84%D8%A7%D8%A1-%D8%A7%D9%84%D8%B9%DB%8C%D9%88%D9%86%3A-%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%87-%D9%85%D8%B9%D8%B5%D9%88%D9%85/page/21/56eb6