ترجمه «بحارالانوار» به فارسی اشتباه است

حجت‌الاسلام و المسلمین سیدکاظم ارفع، مترجم قرآن و نهج‌البلاغه به بیان نقش مرحوم علامه مجلسی در جمع‌آوری روایات پرداخت و در این رابطه گفت: در میان علمای شیعه و کسانی که درباره حدیث قلم زده‌اند، نام مرحوم ملامحمدباقر مجلسی شهره است و اکثر آن‌هایی که با روایات معصومین(ع) سر و کار دارند، معمولا از کتاب «بحارالانوار» و کتب دیگر ایشان که در مسائل عبادی و اعتقادی مطرح کرده‌اند، بهره‌مند هستند.
وی گفت: اکثر علما و دانشمندان از کتب مرحوم علامه مجلسی به عنوان کتاب مرجع استفاده می‌کنند، اما پرسش این است که در بین علمایی که در حدیث زحمت کشیده‌اند و کتب و امالی‌هایی مانند آثار مرحوم صدوق و مفید دارند، چرا «بحارالانوار» مرحوم مجلسی زبان‌زد قرار گرفت که در پاسخ باید گفت یکی از علل این امر جامعیت و دایره‌المعارفی بودن این کتاب است؛ مرحوم مجلسی تمام موارد اعتقادی، اجتماعی، اخلاقی و سیاسی را در کتاب خود جمع کرده است.
* هدف مجلسی از نگارش بحارالانوار تنقیح احادیث نبوده
وی افزود: از نظر اسناد باید به این نکته اعتراف کرد که همان‌طور که خود مرحوم مجلسی در جلد اول بحارالانوار در بخش بیان مسائل این نکته را توضیح می‌دهد، تصریح دارد که هدف من فقط جمع کردن روایات اهل‌بیت(ع) بوده است. البته ایشان کتابی به نام «مرآت‌العقول» دارد که خبره بودن ایشان در علم درایة الحدیث را مشخص می‌کند. ایشان در کتاب مرآت‌العقول، کتاب کافی را از نظر سندی مورد مداقه خود قرار داده و این عمل نشانگر تبحر مجلسی در حدیث‌شناسی است.
این مدرس حوزه در ادامه گفت: اگر کسی مرآت‌العقول مرحوم مجلسی را مطالعه کند، این نکته را متوجه می‌شود که قصد علامه مجلسی در بحارالانوار فقط جمع‌آوری روایات بوده است، نه اینکه تمام روایات آن از نظر حدیث صحیح و قابل دفاع باشد. بنابراین کسانی که با بحارالانوار مرحوم مجلسی انس دارند، باید به این نکته توجه داشته باشند که در ابتدا باید حدیث‌شناس باشند و اجازه نقل حدیث از یک محدث عالی‌قدر را داشته باشند و بعد به این کتب مراجعه کنند.
* ترجمه بحارالانوار به زبان فارسی اشتباه است
مولف قرآن و نهج‌البلاغه افزود: همچنین ترجمه کردن بحارالانوار به زبان فارسی در واقع یکی از اشتباهات است؛ چون بعضی از روایات آن خصوصا روایاتی که در خصوص امام‌شناسی در این کتاب وجود دارد، انسان را به این نتیجه می‌رساند که این کتاب باید فقط در دسترس متخصصین فن قرار بگیرد؛ زیرا یکی از مباحثی که در علوم بلاغی مطرح می‌شود، همین مبحث مخاطب‌شناسی است؛ یعنی انسان مقتضا و حال را درنظر بگیرد و وقتی که می‌خواهد حدیثی را بخواند، طبقات مردم را در نظر بگیرد که برای چه طبقه‌ای حدیث می‌خواند.
وی افزود: ائمه معصومین(ع) در پاسخ دادن به مسائل، مخاطب خود را می‌شناختند و در خور فهم و طبقه آن فرد به مسائل پاسخ می‌دادند و بنابراین به مرحوم علامه مجلسی خرده نگیرند که چرا ایشان برخی از احادیث ضعیف را نیز در کتاب خود جای داده است، درحالی‌که قصد ایشان در این کتاب جمع آوری احادیث بوده و زحمت گزینش و انتخاب را به خوانندگان و علما واگذار کرده که خود آن‌ها بروند و با بررسی روایات، روایت مورد نظر خود را نقل کنند.
این پژوهشگر علوم اسلامی گفت: به هرحال مرحوم علامه مجلسی حق بزرگی بر همه علمای شیعه بلکه علمای اسلام دارند. ایشان در آن زمانی که امکانات زیادی در دسترس نبود و اکثر کتب به‌صورت خطی و دور از دسترس بود، اقدام به جمع این روایات کرد که در حال حاضر این کتاب 110 جلدی را از احادیث اهل‌بیت(ع) در تمام شئون از جمله عبادی، اخلاقی و تاریخی با ذکر منبع آن در اختیار خود داریم.
ارفع در پایان خاطرنشان کرد: این عمل مرحوم مجلسی نشانگر این است که خداوند متعال یک برکتی را در عمر مرحوم علامه مجلسی قرار داده است که یکی از مولفات ایشان کتاب ارزشمند بحارالانوار است و یکی از ویژگی‌های مرحوم علامه مجلسی این است که ایشان کار اهل‌بیتی(ع) کرد؛ یعنی واقعا احیای حدیث اهل‌بیت(ع) را به انجام رساند و این عمل را در زمانی انجام داد که توجه زیادی به روایات نمی‌شد و اقدام ایشان به احیای امر اهل‌بیت(ع)، رنج علما و دانشمندان را در دستیابی به منابع حدیثی کمتر کرد.