تجسم اعمال از ديدگاه ملاصدرا و علامه مجلسي

چكيده:

تجسم اعمال تبييني است از چگونگي تاثير اعمال دنيوي انسان در حيات اخروي او و تحليلي است از نحوه ارتباط ميان اعمال و ملکات دنيوي با جزاي اخروي. در اين رساله، اين نظريه از ديدگاه ملاصدرا به عنوان موسس حکمت متعاليه و علامه مجلسي به عنوان يکي از محدثين و متکلمين بزرگ شيعه، مورد بحث و بررسي قرار گرفته است. حاصل اين پژوهش، تحقيقي تخصصي پيرامون تفاوت ديدگاه اين دو عالم شيعه در مورد نظريه تجسم اعمال و شناسايي دلايل اختلاف آراء ايشان در مسئله مورد نظر است.

اين رساله 4 فصل را در بر دارد که عناوين اين فصول عبارتند از: فصل اول: کليات و تعاريف، فصل دوم: تجسم اعمال از منظر آيات و روايات، فصل سوم: دلايل ملاصدرا در پذيرش نظريه تجسم اعمال، فصل چهارم: دلايل علامه مجلسي در رد نظريه تجسم اعمال.

اهم نتايج اين پژوهش بدين شرح است:

1- ملاصدرا از طرفداران نظريه تجسم اعمال بوده و با دلايلي چون تجرد نفس و تاثير پذيري آن از خارج،تجرد خيال ، حرکت جوهري و اتحاد عاقل و معقول، آن را اثبات نموده و به تبيين فلسفي آن پرداخته است.

2- علامه مجلسي نظريه تجسم اعمال را به صراحت دور از حکم عقل دانسته و آن را مستلزم انکار دين و خروج از اسلام مي داند. اهم دلايل علامه مجلسي منافات داشتن نظريه تجسم اعمال با معاد جسماني ، امتناع تبديل عرض به جوهر،يکسان دانستن قوه خيال در عالم دنيا و قوه خيال در جهان آخرت و يکسان دانستن قوانين و سنن حاکم بر عالم دنيا و قوانين و سنن حاکم بر عالم آخرت است.

3- در پايان دلايل علامه مجلسي در رد نظريه تجسم اعمال مورد نقد و بررسي قرار گرفته و به شبهاتي که علامه مجلسي بر اين نظريه وارد کرده است پاسخ داده مي شود.

نام و نام خانوادگي : سميه خليلي

دانشكده : ادبيات و علوم انساني

استاد راهنما : دکتر سيد مهدي امامي جمعه