مقصد سوم : معاد

مقصد سوم : معاد
بدان كه معاد عبارت است : از زنده گردانيده حق تعالى خلايق را در روز قيامت براى مكافات ، و اين معاد ضرورى دين جميع پيغمبران است ، و از راه آيات صريحه قرآنى و اخبار متكثره نبوى و اجماع امت به نحوى به ظهور رسيده كه قابل شك نيست ، و شبهه اى در آن راه ندارد، و انكار كردن آن يا تاءويل كردن كه روح لذتها مى دارد اما به اين بدن بر نمى گردد موجب كفر و زندقه است .
و بر هر مكلف واجب است كه اعتقاد كند و به يقين بداند كه آخر تزلزل در بناى آسمان و زمين راه خواهد يافت ، و آسمانها به امر الهى در نور ديده خواهد شد، و كوهها از يكديگر خواهد پاشيده ، حق تعالى بدنهاى همه را از اجزاى خودشان چنان چه بود خواهد ساخت ، و اعضاى پوسيده از هم پاشيده را جمع خواهد كرد به قدرت كامله خود و حيات خواهد بخشيد، و ارواح خلايق را به بدنها آميزش خواهد داد؛ زيرا كه اين امور ممكن است ، و آيات متكثره و احاديث متواتره از وقوعش خبر داده به نحوى كه اصلا قابل تاءويل نيست .
ايضا بايد دانست كه خصوصيات قيامت ، از صراط و ميزان و سنجيدن نامه هاى اعمال و امثال اين ها، متحقق خواهد گشت ، و بعد از آن حق تعالى به مقتضاى وعده و وعيد خود بهشتى را بهشت جاودان ارزانى خواهد داشت ، با حور و قصور و بساتين (16) و غلمان (17) و غير اين ها از آن چه آدمى به آن لذت مى برد، و دوزخى را به عذاب اليم دوزخ كه مشتمل است بر آتش و مار و عقرب و زقوم (18) و حميم (19) و امثال اين ها از موذيات و مولمات گرفتار خواهد كرد، و جميع اين ها از آيات و احاديث متحقق و ثابت گرديده ، و قابل تاءويل نيست .
و ديگر بايد دانست كه به مقتضاى آيات و احاديث خصوصيات بعد از موت ، از عذاب قبر و سؤ ال منكر و نكير و امثال اين ها حق است ، و نفوس رد زمان بعد از موت و پيش از ظهور روز قيامت كه آن را برزخ گويند موجودند، و در ساعت اول به بدن خود تعلق مى گيرند، و منكر و نكير از ايشان در همين بدن سؤ ال مى كنند، و ضغط (20) و فشار قبر كه اكثر مردگان را مى باشد در همين بدن است .
و بعد از آن ارواح مؤمنان در بدنهاى مثالى در ميان هوا طيران مى كنند، و در بهشت دنيا مى باشند، و از نعمتهاى آن متنعم مى شوند، و گاهى در وادى السلام كه صحراى نجف اشرف است حاضر مى شوند، و بر قبر خود و زيارت كنندگان خود اطلاع دارند، و روح كافران در بدنهاى مثالى معذب مى باشند در وادى برهوت يا غير آن ، ايشان عذاب مى كنند تا هنگامى كه محشور شوند.
و شبهه هاى ملاحده را در اين بابها گوش نبايد كرد، بعد از آن كه مخبر صادق خبر داده ، و راه تاءويل را در هر باب مى بايد بست كه به زودى اين كس را به الحاد مى رساند.
يا اءباذر ان شر الناس عندالله يوم القيامة عالم لا ينتفع بعلمه ، و من طلب علما ليصرف به وجوه الناس اليه لم يجد ريح الجنة .
يا اءباذر من ابتغى العلم ليخدع به الناس ، لم يجد ريح الجنة .
يا اءباذر اذا سئلت عن علم لا تعلمه ، فقل لا اءعلمه ، تنج من تبعته ، و لا تفت الناس بما لا علم لك به تنج من عذاب الله يوم القيامة .
يا اءباذر يطلع قوم من .هل الجنة الى قوم من اءهل النار، فيقولون : ما اءدخلكم النار و قد دخلنا الجنة بفضل تاءديبكم و تعليمكم ؟ فيقولون : انا كنا ناءمر بالخبر و لا نفعله .
اى ابوذر بدترين مردم و پست ترين مردم نزد خداوند عالميان در قيامت عالمى است كه مردم از علم او منتفع نشوند، يا خود از علم خود منتفع نشود، و كسى كه طلب علم كند براى اين كه روى مردم را به سوى خود بگرداند، و مرجع ايشان باشد، بوى بهشت را نشنود.
اى ابوذر كسى كه طلب علم كند براى اين كه مردم را فريب دهد، نيابد بوى بهشت را.
اى ابوذر اگر از تو پرسند از علمى كه ندانى بگو نمى دانم ، تا نجات يابى از گناه آن كه بر خلاف واقع چيزى را بيان كند. و فتوا مده مردم را به چيزى تا نجات يابى از عذاب الهى در روز قيامت .
اى ابوذر مشرف مى شوند و نظر مى كنند جماعتى از اهل بهشت به سوى گروهى از اهل جهنم ، پس از ايشان مى پرسند: چه چيز باعث شد كه شما را به جهنم آوردند؟ و حال آن كه ما به بركت تعليم و تاءديب شما داخل بهشت شده ايم ؟ گويند: ما مردم را به خوبى ها امر مى كرديم و خود به جا نمى آورديم .
توضيح اين فصل :

پاورقی

16- باغها.
17- خادمان .
18- گياه تلخ و سمى .
19- آب گرم .
20- سختى ، فشار.