مقدمه مصحح

مقدمه مصحح
سنريهم آياتنا فى الآفاق و فى انفسهم حتى يتبين لهم انه الحق .
سوره فصلت ، آيه 52.
امام حق ، پيشواى مؤ منان ، نوربخش هدايت طلبان و دليل رهروان طريق حق و وارث انبيا و مصداق اتم و اكمل عبادالرحمان است . امام ، ابر پرباران و ماه تابان و خورشيد درخشان هدايت است و راه روشن سعادت .
امام ، رهبر سياسى و فكرى جامعه و خليفه خدا در روى زمين و حاكم و ولى امر مؤ منان است . امام ، معدن قداست و طهارت و پارسايى و زهد و علم و عبادت است . امام عليه السلام ، مخزن علوم الهى و از راسخان در علم است كه همه تشنگان علوم و معارف اسلامى از آبشار خروشان دانشش سيراب مى شوند. امامان پاك به دليل وسعت علمى كه داشتند، خاصه آن علمى كه منشاء الهى داشته در جامعه اسلامى ، مرجعيت علمى داشتند و خلفا، امرا، فرهيختگان در بسيارى از مشكلات فقهى ، كلامى و دينى خويش به آنها رجوع مى كردند.(1)
امام امير مؤ منان على (عليه السلام ) بارها مى فرمود: سلونى قبل ان تفقدونى . پيش از آن كه مرا از كف دهيد از من بپرسيد.(2)
به شهادت تاريخ ، احدى از صحابه رسول خدا صلى الله عليه و آله جز على بن ابى طالب (عليه السلام ) چنين ادعايى نكرده بود.
در روايتى درباره علوم گسترده و بيكران ائمه هدى عليهم السلام از لسان درباره حضرت صادق (عليه السلام ) آمده است : من به آنچه در آسمان ها و زمين و بهشت و جهنم است ، علم دارم و از دقايقى كه قبلا اتفاق افتاده و بعدا روى مى دهد، اطلاع دارم .(3)
با توجه به آنچه به عنوان نمونه ذكر شد، جاى هيچ تعجبى نيست كه ببينيم از آن مخزن علم الهى ، علومى تراوش ‍ كند كه به اصطلاح اين عصر، جزو معارف تجربى است .
از جمله آثارى كه در اين زمينه از لسان مبارك امام صادق (عليه السلام ) صادر شده و هم اينك در دست است روايتى طولانى است در توحيد، معروف به ((توحيد مفضل )) كه به واسطه يكى از شاگردان ممتاز امام صادق (عليه السلام ) به جاى مانده است .
راوى اين كتاب يكى از تربيت يافتگان حوزه شكوفاى شيعه ، مفضل بن عمر جعفى كوفى است . اين دانشمند نامى كمال و فضيلت فراوان داشته و عمرى با حضور در محفل امام صادق و امام كاظم عليهما السلام از مكتب سعادتبخش ايشان درس معرفت آموخت . مفضل در زمره اصحاب خاص امامان بوده و در نزد آنان از موقعيت ويژه اى برخوردار بوده است . اين راوى نور آثار ماندگارى داشته است .
براساس آنچه در كتب رجال و تاريخ آمده است ، امامان شيعه در بزرگداشت و گراميداشت مفضل سخن ها گفته و درها سفته اند.(4) از مجموع اين روايات بخوبى روشن مى شود كه مفضل مورد لطف و عنايت و وثوق ائمه عليهم السلام بوده است . با دقت در متن حديث و معارف بلندى كه امام (عليه السلام ) بيان فرموده مقام علمى مفضل نيز آشكار مى شود؛ زيرا پيامبران و امامان با هر مخاطبى به ميزان فهم و دانش آنان سخن گفته اند.(5)
خوشبختانه توحيد مفضل از ديرباز مورد توجه علما و بزرگان بوده و حتى به زبانهاى ديگر ترجمه شده است . و براى بهره گيرى فارسى زبانان دانشمند بزرگ و احياگر ميراث شيعه ، علامه نامى محمد باقر مجلسى (قده ) اين كتاب پرارزش را به فارسى ترجمه و در جاى جاى كتاب نكات ارزشمندى را تحت عنوان ((مترجم گويد)) بدان افزوده است . از اين كتاب چاپهاى متعدد نشر يافته است . از آنجا كه اغلب چاپهاى موجود داراى غلطها و اشتباهات چاپى و فاقد فهرست هاى فنى و حروفچينى و چاپ مناسب و در خور بود، به دليل ويژگى ممتاز اين كتاب به نظر رسيد به مناسبت برگزارى كنگره بزرگداشت علامه مجلسى ، چاپ مصحح و تحقيق شده اى از اين اثر عرضه شود.
براى آن كه متنى درست و در خور از ترجمه توحيد مفضل در دسترس طالبان قرار گيرد از نسخه هاى خطى و چاپى خاصه نسخه اى كه توسط عالم فرزانه عبدالصمد فيروز آبادى استنساخ شده و به شماره 2051 در كتابخانه عظيم مرحوم آيت الله العظمى مرعشى نجفى (ره ) نگاهدارى مى شود، استفاده شده اما چون مخاطبان اين اثر عامه مردم هستند از ذكر تفاوت نسخ و بحثهاى مربوط به اين امر ذكرى به ميان نيامد تا خوانندگان اثرى روشن و پيراسته براى مطالعه داشته باشند.
ما علاوه بر مقدمه و ويرايش صورى و تيترگذارى و فهرست هاى فنى لازم و استخراج آيات و روايات در پانوشت اعلام كتاب را به اجمال معرفى كرده و پاورقى هاى استاد علامه طباطبايى (ره ) و مقدمه ارزنده محقق رجالى آيت الله حاج شيخ محمد تقى تسترى را بر اين كتاب افزوده ايم .
هدف از اين خدمت ناچيز نه اظهار كمال بوده و نه كسب عنوان ، بلكه مراد مشاركت در گراميداشت و اداى دين بود نسبت به علامه بزرگوار مجلسى و بقاى اثر كه سعدى شيرازى گويد:

در پايان ضمن درود بر روان مؤ لف بزرگ و بى همتاى كتاب ، و ستايش عظمت كار وى ، به ناچيزى كار و قصور خود در تصحيح اين اثر ارزنده اعتراف مى كنم . اميدوارم كه اين كتاب مقبول دوستداران آثار علامه مجلسى واقع گردد و براى احياى نام و آثار زنده ياد مجلسى مؤ ثر و سودمند افتد.

و الحمد لله اولا و آخرا و ظاهرا و باطنا

قم - باقر بيدهندى

پاورقی

1- نك : شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ص 19 - 18؛ جوهره ، 73؛ فضائل الخمسة ، ج 2، ص 271 تا 309.
2- جوهرة ، 75، نهج البلاغه ، خ 93؛ شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج 2، ص 286.
3- كافى ، ج 1، ص 261.
4- نك : بحارالانوار، ج 47. ص 395؛ الاختصاص ، ص 216؛ عيون ، ج 1، باب 4، ح 29.
5- براى دريافت اطلاع بيشتر به منابع زير مراجعه فرمائيد:
رجال شيخ طوسى ، ص 314؛ رجال نجاشى ، 295؛ فهرست طوسى 169؛ الثقات ، 361؛ جامع الرواة ، ج 2، / 258 - 260؛ رجال كشى ، 321؛ تنقيح المقال ، 3 / 238 - 242؛ مجمع الرجال ، 6، / 123 - 131؛ اعيان الشيعه ، 10 / 132؛ رجال ابن داود، 280؛ رجال حلى ، ص 258؛ رجال برقى ، 34؛ معجم رجال الحديث ، 18، ص 290 و 292 - 205 و 310؛ التحرير الطاووسى ، 259؛ اتقان المقال ، 139 و 367؛ بهجة الآمال ، 7، / 70.